VSE058 Bill Moses, WCB Containers, Stalybridge;Eriez Magnetics, Wilmslow;Switchgear, Pontllan-ffraith

Daeth Bill yn un o 100 prentis yn Ffatri Switchgear, yn 1964, roedd e’n 16/17 oed. Un fenyw yn brentis (cyn ei grŵp e) - un o’r cyntaf erioed yn Switchgear. Daeth hi’n ddylunwraig. Manylion y brentisiaeth. Yna cynigiwyd swydd yn gynrychiolydd gwerthiant gydag Eriez Magnetics iddo. Gweithiai ei wraig fel 'machinist' yn Ffatri Crompton, Sons and Webb (Casnewydd). Symudon nhw i Macclesfield, swyddfa yn Wimslow. Roedd gan Switchgear 4 ffatri yn ne Cymru: Pontllan-fraith, Caerffili, Aberbargod a Threfforest. Ym Mhontllanfraith roedd tua 150 o fenywod yn gorchuddio bariau copr trwm ag araldite a.y.y.b. Enillent lai na’r dynion. Hefyd roedd treswyr, teipyddion, rhai’n gwneud gwaith brwnt a seimllyd yn y siop baent. Byddai’r menywod yn pryfocio’r bechgyn ifanc - y rhai hŷn oedd y gwaethaf. Roedd rhai yn anllad ac yn gwrs. Dychwelodd i Gymru yn werthwr i WCB. Gorolwg gwych o ffatrïoedd lle gweithiai menywod yn ne Cymru, e.e. Alexon, Weston’s/ Burton’s Biscuits/ Lovell’s/ Triang a.y.y.b. ‘Dwi wedi cael fy ngham-drin gan lawer ohonyn nhw!’ Cam-drin geiriol ydoedd a rhegi. Rhydd enghraifft o bryfocio cwrs yn Ffatri Slimma Tyddewi. Noda fynd i ddigwyddiadau cymdeithasol yn y ffatrïoedd, e.e. ar y Nadolig. Gweithio ar dasg, llai o dynnu coes. Esiampl o un ferch yn mynd â’r bras bychan i gyd i’w gwnïo yn Crompton’s. Sôn fod gweithwyr yn cael rhyw ar y shifft nos mewn un ffatri.